Romani Rose

Europejski Dzień Pamięci o Ofiarach Holokaustu Sinti i Romów Miejsce Pamięci Auschwitz-Birkenau, 02.08.2023 r.

Szanowna Pani Wiceprzewodnicząca Parlamentu Europejskiego Nicola Beer,

Szanowny Wicemarszałku Senatu Panie Kamiński,

Szczególnie miło mi powitać panią Gerdę Pohl, która przemówi dziś w imieniu ocalałych, których chciałbym z tego miejsca bardzo serdecznie powitać,

Chciałbym również powitać delegację niemieckiego rządu federalnego: Konsula Generalnego Mahnicke, Specjalnego Komisarza ds. Pamięci o Holokauście w Federalnym Ministerstwie Spraw Zagranicznych, dr Klinkego, Komisarza Rządu Federalnego ds. Antyzyganizmu, dr Daimagülera, Ministra Sprawiedliwości Turyngii, pani Denstädt, a także członków niemieckiego Bundestagu, pani Polat i pana Lindha,

Panie i Panowie,

Dziś wspominamy 4 300 Sinti i Romów, którzy 79 lat temu zostali zamordowani w Auschwitz w nocy z 2 na 3 sierpnia. Byli oni ostatnimi członkami naszej mniejszości w tym obozie zagłady, którzy pomimo zaciekłego oporu zostali zapędzeni przez SS do komór gazowych. Dla upamiętnienia tego wydarzenia, w kwietniu 2015 r. Parlament Europejski ogłosił 2 sierpnia Europejskim Dniem Pamięci o Ofiarach Holokaustu 500 000 Sinti i Romów.

Cieszymy się, że wiceprzewodnicząca Parlamentu Europejskiego Pani Beer jest dziś z nami, aby upamiętnić i wraz z nami wspominać tychże 500 000 Sinti i Romów zamordowanych w okupowanej przez nazistów Europie.

Miejsca takie jak Majdanek, Sobibór, Jasenovac, Treblinka, Auschwitz, Bergen-Belsen, Buchenwald i Dachau stały się największymi cmentarzami naszej mniejszości w Europie.

Auschwitz jest symbolem cezury w historii cywilizacji i zbrodni przeciwko ludzkości dokonanej przez nazistów wobec 500 000 Sinti i Romów oraz 6 milionów Żydów. Jednak nawet po zakończeniu II wojny światowej ta specyficzna forma antycyganizmu była kontynuowana. Prezydent Niemiec Frank-Walter Steinmeier wyraził to następującymi słowami w październiku 2022 roku: (cytuję)

"Władze, policja i sądownictwo dyskryminowały, stygmatyzowały lub kryminalizowały członków mniejszości; w środowisku akademickim, polityce i sferze publicznej ludobójstwo Sinti i Romów było ukrywane, negowane lub tłumione; roszczenia o odszkodowanie nie były uznawane przez długi, o wiele za długi czas [...] Chcę dziś również prosić o przebaczenie w imieniu naszego kraju za to drugie cierpienie zadane Sinti i Romom w okresie powojennym".

Panie i Panowie, pamięć o ofiarach Holokaustu Sinti i Romów nie oznacza przenoszenia winy na dzisiejsze pokolenia, ale raczej wspólną odpowiedzialność za demokrację i praworządność. Ponieważ pamięć o historii zawsze oznacza żywą odpowiedzialność za teraźniejszość.

Z wielkim niepokojem obserwujemy, jak antydemokratyczne postawy i brutalny prawicowy ekstremizm rozprzestrzeniają się w całej Europie. Antycyganizm, antysemityzm i rasizm są ponownie częścią codziennego doświadczenia w wielu krajach europejskich. Sytuacja życiowa Sinti i Romów w wielu krajach nadal charakteryzuje się strukturalnym i głęboko zakorzenionym antycyganizmem, który dodatkowo wyklucza dużą część naszej mniejszości jako obywateli w ich krajach ojczystych, w których mieszkają od 600 lat, i odmawia im równego uczestnictwa.

Na przykład w Europie Wschodniej duża część Romów żyje w warunkach przypominających apartheid i jest wykluczona w obszarach edukacji, mieszkalnictwa, zatrudnienia i opieki zdrowotnej. Najnowsze raporty Agencji Praw Podstawowych UE z 2022 r. wyraźnie pokazują zakres wykluczenia antycygańskiego: ponad 80% mniejszości romskiej, zwłaszcza w Europie Środkowej i Wschodniej, jest zagrożonych ubóstwem, a 50% cierpi z powodu poważnych trudności materialnych. Segregacja edukacyjna nawet wzrosła w ostatnich latach, a ponad 50% romskich dzieci i młodzieży uczęszcza do segregowanych instytucji edukacyjnych, na przykład w Bułgarii i na Słowacji. W Rumunii 40% gospodarstw domowych mniejszości nadal nie ma dostępu do czystej wody pitnej.

Te nieludzkie warunki mają swoje korzenie w wielowiekowym antycyganizmie. W ten sposób odbiera się godność ludzką mniejszości romskiej w jej krajach ojczystych. Dla milionów członków naszej mniejszości to kpina, gdy - wiedząc o niegodnej sytuacji życiowej największej mniejszości w Europie - oficjalne przemówienia mówią o prawach człowieka w Unii Europejskiej.

Unia Europejska i jej państwa członkowskie powinny domagać się zdelegalizowania antycyganizmu przed historią w taki sam sposób, jak antysemityzmu. Wiemy, że antysemityzm był przyczyną cierpienia spowodowanego pogromami i atakami na naszą mniejszość i doprowadził do Holokaustu w państwie nazistowskim.

Unia Europejska z dumą powołuje się na Kartę, w której prawa człowieka są wysoko cenione. Z tego właśnie powodu zadaniem demokratycznych państw musi być dalsze ignorowanie poniżających i nieludzkich warunków wobec naszej mniejszości w ich krajach.

Z zadowoleniem przyjmujemy fakt, że Niemcy i niektóre inne kraje przyjęły definicję antycyganizmu Międzynarodowego Sojuszu na rzecz Pamięci o Holokauście (IHRA) i uznały ją do wdrożenia na szczeblu krajowym. Robocza definicja antycyganizmu IHRA jest ważnym instrumentem do delegalizacji antycyganizmu i zdecydowanego przeciwdziałania mu. Wzywamy państwa członkowskie Unii Europejskiej do uznania i wdrożenia tej roboczej definicji IHRA.

Rada Centralna postrzega to jako pozytywną zmianę, że Federalny Urząd Policji Kryminalnej podpisał definicję antycyganizmu IHRA w dniu 27 stycznia tego roku, zakazując w ten sposób i delegalizując wszelkie formy antycyganizmu. Dziś apelujemy do wszystkich ministrów spraw wewnętrznych krajów związkowych UE, aby podążyli za tym krokiem i ostatecznie położyli kres rasistowskiej i antycygańskiej celowej rejestracji i kryminalizacji Sinti i Romów ze względu na ich pochodzenie.

Szanowna Pani Wiceprzewodnicząca Beer, szanowni Państwo, z tego miejsca apeluję do Parlamentu Europejskiego i rządów państw członkowskich UE o zaakceptowanie spuścizny Auschwitz i pomordowanych w tym miejscu oraz uznanie, że godność każdego człowieka jest nienaruszalna. Naszym wspólnym zadaniem jest egzekwowanie tego w demokracjach.

Szanowna Pani Wiceprzewodnicząca Beer, szanowni Państwo, z tego miejsca apeluję do Parlamentu Europejskiego i rządów państw członkowskich UE o zaakceptowanie spuścizny Auschwitz i pomordowanych w tym miejscu oraz uznanie, że godność każdego człowieka jest nienaruszalna. Naszym wspólnym zadaniem jest egzekwowanie tego w demokracjach.

Dziękuję!