Marija Pejčinović Burić

Przemówienie z okazji obchodów 2 sierpnia 2020 r., Dnia Pamięci o Holokauście Sinti i Romów

Honorowi goście, Drodzy przyjaciele,

w czasie, gdy Europa i cały świat zmagają się ze skutkami pandemii Covid 19, ważne jest, abyśmy trzymali się ważnych dla nas wartości. Dlatego, choć słuszna jest zmiana formy tegorocznych obchodów, równie ważne jest również, abyśmy nie zaniechali obchodów tego dnia pamięci.

Drugiego sierpnia, 76 lat temu, w komorach gazowych niesławnego “obozu cygańskiego” w Auschwitz-Birkenau zamordowano ostatnią grupę więźniów Sinti i Romów - mężczyzn, kobiety i dzieci: Około 3.000 ludzi z co najmniej pół miliona zabitych. Pamięć o tych ludziach jest bardzo ważna. Nie tylko dlatego, że każda z ofiar zasługuje na nasz szacunek, co jest równie ważne, ale także dlatego, że pamięć o Holokauście odgrywa kluczową rolę w kultywowaniu pamięci historycznej. Aby zrozumieć, co się stało, do czego ludzkość jest zdolna i jak niezbędne są wszelkie starania, aby nigdy więcej się to nie powtórzyło.

Dlatego też pamięć o zagładzie Romów jest jednym z głównych celów strategicznego planu działania Rady Europy na rzecz integracji Romów i Wędrowców. Odgrywa ona również ważną rolę w oficjalnej rekomendacji - przyjętej zaledwie w zeszłym miesiącu przez 47 państw członkowskich - w której wzywa się do uwzględnienia historii Romów i Wędrowców w programach szkolnych i materiałach dydaktycznych.

Jedyną słuszną drogą jest, aby młodzi ludzie - wszyscy ludzie - zrozumieli, że ta wspólnota jest obecna w Europie od wieków ze swoją bogatą kulturą, która przetrwała pomimo nienawiści, uprzedzeń i dyskryminacji, na które często była narażona, a jeśli te negatywne zjawiska pozostaną bez echa, mogą doprowadzić do rewizjonizmu historii i zaprzeczenia Holokaustu.

Nie możemy być obojętni na tego typu zjawiska. To raczej od nas zależy czy będziemy pracować na rzecz przyszłości, w której wszyscy będą w sobie nawzajem dostrzegać wewnętrzne wartości: W której cenić sobie będziemy różnorodność, wzajemny szacunek i wartość dodaną wspólnego życia i uczenia się od siebie nawzajem.

Europejska Konwencja Praw Człowieka gwarantuje prawa podstawowe, które dotyczą wszystkich Europejczyków. Ale prawa to za mało. Potrzebujemy kultury akceptacji i wzajemnego zrozumienia, w której dyskryminacja jest nie do pomyślenia, a godność człowieka staje się niezbędna. Zmiany były czasem powolne, ale widać pozytywne efekty.

Zbyt często ignorowany, Holokaust Romów został formalnie uznany przez Niemcy w 1982 roku. I od tego czasu coraz więcej krajów europejskich - ostatnio Rumunia - ustanowiło oficjalny dzień pamięci o Romach, którzy padli ofiarą tej straszliwej zbrodni. Jest to ważne potwierdzenie faktu, że lepsza przyszłość może być zbudowana tylko na solidnym zrozumieniu przeszłości.

Dziś myślę o tych, którzy stracili życie, o tych, którzy przeżyli, o wspólnotach Romów i Wędrowców, które nadal przyczyniają się do bogatego i różnorodnego życia kulturalnego naszego kontynentu.