Helena Dalli

Przemówienie z okazji obchodów 2 sierpnia 2020 r., Dnia Pamięci o Holokauście Sinti i Romów

Z głębokim smutkiem łączę się z Państwem, aby uczcić Dzień Pamięci o Zagładzie Romów, ku czci setek tysięcy romskich ofiar Holokaustu. Dziś wspominamy mroczny i tragiczny okres w naszej historii.

Jednak w dalszym ciągu zbyt mało Europejczyków ma dostateczną wiedzę o Holokauście Romów, nie mówiąc już o tym, jak nadal wpływa on na Romów i ich społeczności. Musimy to zmienić. Ignorancja jest słabością i może pozwolić historii się powtórzyć. Ignorancja uniemożliwia nam budowanie lepszych, bardziej inkluzyjnych społeczeństw.

Jako Europejczycy mamy moralny obowiązek uczcić i pamiętać wszystkich tych, którzy cierpieli pod rządami nazistowskiego reżimu, w tym również o Romach. Pamięć o ich prześladowaniach przypomina nam, że społeczności romskie wciąż stoją przed wieloma wyzwaniami. Zbyt często społeczeństwa nie dostrzegają swojej trudnej sytuacji. Musimy zrobić wszystko, co w naszej mocy, aby stawić czoła tym wyzwaniom, w tym napiętnowaniu i dyskryminacji.

Ponieważ ostatni ocaleni oraz świadkowie tych okrucieństw powoli od nas odchodzą, my musimy zachowywać ich pamięć. Musimy kontynuować ich świadectwo. W szczególności składam wyrazy uznania dla Raymonda Gurême’a, który zmarł 24 maja tego roku. Stał się on jednym z najbardziej płomiennych głosów wzajemnego szacunku i solidarności, a także inspirującą postacią dla wielu młodych Romów. Będziemy czcić jego pamięć i powtarzać jego przesłanie przyszłym pokoleniom.

Ten rok był dla nas wszystkich czasem próby. Koronawirus pokazał, jak bardzo wszyscy jesteśmy bezbronni. Ale ci, którzy już są bezbronni najbardziej ucierpieli podczas kryzysu. Byłam szczególnie zaniepokojona tym, jak niektórzy w społeczeństwie postrzegają Romów. Przedstawiali oni Romów jako zagrożenie publiczne lub wykorzystywali ich jako kozły ofiarne, uwydatniając strach i nienawiść wobec nich.

Właśnie dlatego tak ważne jest utrzymywanie żywej pamięci o Holokauście. Musimy publicznie potępiać takie rasistowskie akty, działać przeciwko nim i sankcjonować je. Po okropnościach XX wieku nie może być miejsca na nienawiść w XXI wieku. Dlatego wzywam państwa członkowskie do nasilenia walki z dyskryminacją i antycyganizmem.

Musimy:

• zapewnić skuteczną politykę w zakresie pamięci o okrucieństwach z przeszłości;
• chronić miejsca historyczne, które pomagają nam zachować pamięć zbiorową, oraz
• promować edukację i badania w tej dziedzinie.

Każdy z nas w UE powinien traktować naszych romskich współobywateli z godnością i szacunkiem, ponieważ stanowią oni integralną część naszych społeczeństw.

Cenię i z zadowoleniem spoglądam na postęp, jakiego niektóre państwa członkowskie dokonały w formalnym uznaniu 2 sierpnia za Międzynarodowy Dzień Pamięci o Ofiarach Holokaustu. Polska jako pierwsza uznała go w 2011 roku. Chorwacja poszła za jej przykładem w 2014 roku, podobnie jak Litwa w 2019 roku. Od czerwca tego roku Rumunia dołączyła do tej grupy państw, uznając 2 sierpnia Dniem Pamięci. Pochwalam te działania i zachęcam innych przywódców europejskich państw do pójścia w ich ślady.

Uznanie Międzynarodowego Dnia Pamięci o Ofiarach Holokaustu może zaledwie częściowo przywrócić godność, jaką nazistowski reżim ukradł ofiarom Holokaustu, ich rodzinom i społecznościom lokalnym. Jest to jednak bardzo ważny krok. Czyniąc to, państwa członkowskie zajmują ważne stanowisko, działając odpowiedzialnie i stojąc na straży moralnego obowiązku. Stosują się również do rezolucji Parlamentu Europejskiego z dnia 15 kwietnia 2015 r., w której wzywa się państwa członkowskie do oficjalnego uznania zagłady Romów i ustanowienia Europejskiego Dnia Pamięci.

Zapewniam Państwa, że jako komisarz ds. równości będę z Państwem na czele walki z antycyganizmem i wszelkimi innymi formami nienawiści. Jeszcze w tym roku przedstawię ambitne strategiczne plany UE na okres po 2020 roku dotyczące równości, integracji i uczestnictwa Romów do 2030 roku. Przedtem przedstawię również plan działania przeciwko rasizmowi i dopilnuję, by walka z antycyganizmem była również jego integralną częścią. Aby skutecznie zwalczać to zjawisko, musimy najpierw uznać, że ono istnieje.

W czasie, gdy populizm i rasizm w UE wzrasta, działania i solidarność są potrzebne bardziej niż kiedykolwiek. Musimy zachować czujność. Musimy inwestować w edukację i autonomiczność młodzieży. Musimy wzmocnić spójność społeczną i wspierać politykę, która zwiększa korzyści płynące z różnorodności w naszych społeczeństwach.

Niech pamięć o wszystkich ofiarach Holokaustu, w tym o Romach, pozostanie zawsze w naszych sercach i umysłach.