Žygimantas Pavilionis

Europejski Dzień Pamięci o Ofiarach Holokaustu Sinti i Romów Miejsce Pamięci Auschwitz-Birkenau, 02.08.2024 r.

Dostojni Dygnitarze,

Ekscelencje, Panie i Panowie,

Przedstawiciele społeczności wędrownych oraz Romów i Sinti, 

mam zaszczyt zwrócić się do Państwa nie tylko jako wicemarszałek litewskiego parlamentu, ale także w imieniu litewskiej prezydencji Komitetu Ministrów Rady Europy. 

80 lat temu setki tysięcy Romów i Sinti, kobiet i mężczyzn, dzieci, dorosłych i osób starszych, chorych i zdrowych, zostało zamordowanych przez nazistów w ramach ich nieludzkiej i zbrodniczej polityki rasistowskiej. Holokaust i ludobójstwo stanowią najgorszą niesprawiedliwość, jaką ludzie kiedykolwiek wyrządzili innym ludziom. Dziękuję Centralnej Radzie Niemieckich Sinti i Romów, Stowarzyszeniu Romów w Polsce oraz Państwowemu Muzeum Auschwitz-Birkenau za zorganizowanie tego godnego wydarzenia przy wsparciu wspólnego programu Unii Europejskiej i Rady Europy.

Śmierć pojedynczej osoby jest zawsze nieodwracalną stratą całego świata myśli, marzeń, inspiracji, wspomnień, sentymentów, osiągnięć, wykorzystanych i niewykorzystanych możliwości oraz wszelkiego rodzaju ludzkich doświadczeń życiowych. Jako taka, zawsze jest tragedią. Aby zmierzyć stratę społeczności ludzi, całości lub dużej części narodu, trzeba pomnożyć tę tragedię przez setki tysięcy, a nawet miliony. Taka ilość cierpienia jest niewyobrażalna. Jest szczególnie nie do zniesienia, jeśli nie została spowodowana przez ogromną katastrofę naturalną lub technologiczną jako „akt Boży”, ale została wymyślona i dokonana przez innych ludzi i ich instytucje, na podstawie cynicznej ekstremistycznej ideologii i w pogoni za nikczemnymi i zbrodniczymi celami. Za każdym razem, gdy o tym myślimy, wywołuje to sprzeciw sumienia. 

Jak przyszłe pokolenia mogą żyć z takim ciężarem? Samo powiedzenie „nigdy więcej” nawet nie zaczyna odpowiadać na bezmiar i okrucieństwo tej zbrodni, ani nie jest w stanie jej zadośćuczynić. Europa i świat powinny być świadome tej historii i w pełni się do niej przyznać. Możemy znaleźć względny spokój ducha tylko wtedy, gdy będziemy żyć zgodnie z pamięcią i godnością niewinnych ofiar, mówiąc prawdę o wszystkich aspektach i Holokaustu we wszystkich jego segmentach oraz uczciwie mierząc się z błędami i trudnościami, które doprowadziły nas do tej niezapomnianej i niewybaczalnej tragedii osiemdziesiąt lat temu. Nie miejmy złudzeń, z pewnością nadal nas prześladują: ksenofobia, nietolerancja, mowa nienawiści, ignorancja kulturowa, manipulacja ideologiczna, dezinformacja i uciekanie się do przemocy w celach politycznych; ale także ubóstwo, nierówności społeczne i dyskryminacja. 

Nauczanie historii i poznawanie kultury Romów, Sinti i innych społeczności wędrownych, a także ich skuteczna integracja społeczna, poprzez dedykowane i odpowiednio finansowane programy państwowe i plany działania, są dziś niezbędnymi elementami polityki demokratycznego rządu. 

Dlatego włączyliśmy walkę z dyskryminacją i mową nienawiści do priorytetów litewskiej prezydencji w Radzie Europy. Tak jak co roku moja ambasada w Warszawie przyłącza się do obchodów 2 sierpnia w Auschwitz, podobnie nasi międzynarodowi partnerzy, społeczności Romów i Sinti na Litwie i w całej Europie mogą liczyć na naszą solidarność i obywatelskie działania w tym zakresie, wykraczające daleko poza ramy czasowe prezydencji.  

Dziękuję.